Słowniczek pierwszej pomocy

ODMA

ODMROŻENIA

OPARZENIA

RANY

SKRĘCENIE

ZAWAŁ

ZŁAMANIE

ZWICHNIĘCIE

ASTMA

Astma jest to choroba układu oddechowego objawiająca się gwałtownymi atakami duszności oraz duszącego kaszlu. Atak astmy może nastąpić na skutek:

• wdychania, dotykania lub spożywania czegoś, na co dana osoba jest uczulona
• zdenerwowania
• infekcji takiej jak, np.: przeziębienie, zapalenie płuc.

Pierwsza pomoc:

• rozluźniamy wszystkie ciasne ubrania (kołnierzyk, pasek, itp.)
• pomagamy poszkodowanemu przyjąć najwygodniejszą dla niego pozycję, która ułatwi mu oddychanie
• zapewniamy poszkodowanemu dostęp do świeższego, wilgotnego powietrza
• jeśli chory posiada inhalator, pomagamy mu go użyć
• uspokajamy poszkodowanego.

ODMA

Jest to obecność powietrza w jamie opłucnej. Może powstać w następstwie ran klatki piersiowej, złamania żeber, a także jako powikłanie chorób płuc i jamy opłucnej.

Objawy:

• ból w klatce piersiowej
• oddech spłycony
• poważne problemy z oddychaniem
• przyspieszenie oddechu i tętna
• bladość powłok
• pogłębiające się ogólne osłabienie.

 Pierwsza pomoc:

• jeżeli jest następstwem zranienia, na ranę zakładamy opatrunek szczelny
• poszkodowanego układamy w pozycji ułatwiającej oddychanie (najlepiej półsiedzącej)
• zapewniamy komfort termiczny i psychiczny
• szybko wzywamy pogotowie
• w razie odmy wielootworowej oddech wspomagany.

ODMROŻENIA

Są to uszkodzenia skóry i tkanek pod nią leżących, wywołane działaniem niskiej temperatury. Odmrożeniu ulegają okolice tkanek o zwolnionym i utrudnionym krążeniu: palce nóg, rąk, nos, policzki, małżowiny uszne.

Rozróżniamy trzy stopnie odmrożeń:

• stopień I - charakteryzuje się zaczerwienieniem, obrzękiem oraz uczuciem pieczenia i drętwienia
• stopień II - cechuje go znacznie większe zasinienie i obrzęk, dodatkowo pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym lub surowiczo-krwistym
• stopień III - charakteryzuje się martwicą skóry, która przyjmuje sinawo purpurowe zabarwienie.

Pierwsza pomoc:

• poszkodowanego przenieść do ciepłego pomieszczenia
• rozluźnić ubranie uciskające obrzęknięte miejsca, ściągnąć przemoczoną i zmrożoną odzież
• nie wolno nacierać odmrożonych miejsc śniegiem ani alkoholem
• można poszkodowanemu podać do picia mocno osłodzone, gorące napoje
• nie należy podawać poszkodowanemu alkoholu ani pozwolić palić
• jeżeli na skórze występują pęcherze czy grożące martwicą sine przebarwienia, zakładamy na nie jałowy opatrunek i niezwłocznie kontaktujemy się z lekarzem
• odmrożoną część ciała wkładamy do zimnej wody a następnie powoli i stopniowo podwyższamy temperaturę wody, do temperatury pokojowej (cały proces powinien trwać 20-30 minut).

OPARZENIA

Oparzenie jest to uszkodzenie skóry oraz tkanek pod nią leżących na skutek działania wysokiej temperatury, substancji chemicznych, promieniowania jonizującego lub prądu elektrycznego.

Podział oparzeń

W zależności od czynnika uszkadzającego oparzenia dzieli się na:

• termiczne
• chemiczne
• popromienne
• elektryczne

W zależności od głębokości oparzenia, wyróżniamy trzy stopnie poparzeń :

• stopień I - objawem jest zaczerwienienie skóry (rumień), obrzęk i uczucie pieczenia
• stopień II - na zaczerwienionej i obrzękniętej skórze pojawiają się pęcherze z żółtawym płynem surowiczym, towarzyszy temu ostry ból
• stopień III - niebolesny, cechuje się martwicą całej grubości skóry, a także uszkodzeniem tkanek położonych głębiej (mięśnie, ścięgna). Skrajną postacią oparzenia jest zwęglenie tkanek.

Pierwsza pomoc :

• przy każdym oparzeniu należy przyjąć zasadę, że jest ono cięższe niż wydaje się na pierwszy rzut oka
• jeżeli na kimś zapali się ubranie, należy palącego się przewrócić, okryć kocem i poturlać po ziemi, a po ugaszeniu płomieni pozostawić w pozycji zastanej 
• w przypadku oparzenia ręki należy zdjąć z palców pierścionki i zegarek (wykonujemy to tylko bezpośrednio po oparzeniu)
• jeżeli odzież przylgnęła do ciała - nie odrywamy jej
• oparzone miejsce schładzamy zimną wodą, kierując strumień powyżej rany, przez około 15-20 minut (w przypadku oparzeń oka okres schładzania jest dłuższy),
• ranę osłaniamy jałowym opatrunkiem (nie może on wywierać żadnego nacisku na miejsce oparzenia)
• w przypadku oparzeń oka opatrunek wykonujemy na obie gałki oczne
• przytomnego poszkodowanego z rozległymi poparzeniami należy ułożyć w pozycji autoprzetoczeniowej (działanie przeciwwstrząsowe)
• poszkodowanemu należy podawać do picia letnie napoje, w celi uzupełnienia ubytków płynów w organizmie
• poszkodowanemu zapewniamy komfort termiczny i wsparcie psychiczne, w razie potrzeby wzywamy lekarza
• pęcherzy z płynem surowiczym nie przekłuwamy.

RANY

JJest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał.

Rany powstają na skutek działania:

·         czynników mechanicznych, które powodują rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe

·         czynników termicznych, które wywołują oparzenia i odmrożenia

·         czynników chemicznych, które wywołują oparzenia chemiczne, martwicę lub rozpuszczenie tkanek

·         czynników elektrycznych, które wywołują oparzenia i zwęglenia tkanek.

Rodzaje ran:

Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż, szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia, co zmniejsza ryzyko zakażenia.

Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet): krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca, jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.

Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek); brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.

Pierwsza pomoc :  

• zatamowanie krwotoku (w przypadku dużego krwawienia)
• zabezpieczenie rany jałowym opatrunkiem - bezpośrednio na ranę kładziemy jałową gazę
• całość bandażujemy bandażem dzianym
• nie kładziemy na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp.
• nie dotykamy rany palcami ani żadnymi środkami nie jałowymi
• nie usuwamy ciał obcych tkwiących w ranie
• nie przemywamy ran
• unieruchomienie (jeśli zranienie jest duże i dotyczy kończyny)
• ułożenie poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej, aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego
• kontrolowanie czynności życiowych poszkodowanego (oddech i tętno)
• zapewnienie poszkodowanemu komfortu termicznego i psychicznego
• kontrolowanie tętna poniżej miejsca założenia opatrunku
• w przypadku przemoknięcia opatrunku nakładamy kolejną warstwę materiału chłonącego, którą mocujemy bandażem.

Nie zdejmujemy przesiąkniętego opatrunku.

SKRĘCENIE